Ochrona gleb na całym świecie ma ogromne znaczenie dla ludzkości i bez niej nie byłoby możliwe funkcjonowanie. Dlaczego zatem gleba jest regularnie zakwaszana i niszczona, skoro to zasób, który może się wyczerpać? W związku z rozwojem przedsiębiorczości proces degradacji postępuje coraz szybciej.
Jakie znaczenie ma gleba i jakie ma struktury? Analizując problem degradacji, a jednocześnie ochrony gleby, warto pochylić się nad tym, czym z czym wiąże się jej zasolenie i czy stosowanie nawozów roślinnych pomaga glebom zdegradowanym. Degradacja gleb to poważny, współczesny problem. Sprawdź w naszym artykule, czy da się temu zaradzić.
Znaczenie gleby
Grunt składa się ze skał, minerałów, wody, powietrza i materii organicznej. Jak podaje encyklopedia, w naturalnych warunkach materia krąży w ramach łańcuchów pokarmowych. Wszystko zmienia się, gdy gleba wykorzystywana jest w sposób rolniczy. Uprawa roślin, nawożenie, chemia sprawiają, że glebę się zakwasza i niszczy. W konsekwencji traci ona swoje właściwości, jeśli jedynie jest uprawiana, a człowiek nie daje jej nic w zamian. Zbieranie plonów bez odpowiedniej troski o biologiczny rozwój doprowadza do zdegradowania ziemi. Ten proces można badać za pomocą odczynów glebowych.
Przyczyny degradacji gleb
Na degradację ziemi wpływa przede wszystkim rolnictwo, nadmierny wypas bydła, metale ciężkie zawarte w opryskach, a także robotyzacja upraw. Szacunki nie są optymistyczne, ponieważ aż 25 procent gleb na ziemi straciło już swoją naturalną produktywność. Erozja gleby postępuje w bardzo szybkim tempie. Aby grunt rolny przynosił odpowiednie plony, musi być dobrze uprawiany, dlatego niezbędna jest rekultywacja gleb. Proces ten ma na celu zwiększenie warstwy próchnicy ziemi, a także ochronę roślin. Pamiętajmy, że zakwaszona gleba nigdy nie wyda plonów. Jakie jeszcze procesy i zjawiska wpływają na pogorszenie jakości gleby? Na jej niekorzyść działa m.in. wylesienie i nadmierne wykorzystywanie roślinności, np. na opał, a także działalność przemysłowa.
Rodzaje degradacji
Teren uprawny ziemi o odpowiedniej jakości przynosi wspaniałe plony. Żyjące w niej organizmy i środki ochrony roślin o naturalnym składzie zwiększają jej żyzność. Kiedy zatem można mówić o degradacji? Jest to przede wszystkim utrata właściwości gleby, w wyniku czego nie daje ona oczekiwanych plonów. Drugi rodzaj wyniszczenia to zasklepienie, do którego dochodzi w wyniku stawiania na glebie budynków. W konsekwencji grunt traci swoje naturalnego właściwości, np. do utrzymywania równowagi jonowej. Duży wpływ na degradację ma ogół procesów i zjawisk związanych z przemysłem. Przykładowo na poziom zasolenia gleby znacząco wpływa górnictwo. Degradacja to też zagęszczanie gleby w celu melioracji albo do celów agrotechnicznych.
Skutki degradacji gleb
Obraz przyrodniczy ulega dynamicznym przemianom, m.in. za sprawą degradacji ziemi. Jakie są skutki tego procesu? Wskazać można na zadrzewienie śródpolne, czyli usuwanie się roślinności w jedno, małe miejsce, skażenie wód gruntowych, utratę płodności ziemi, zmniejszoną liczbę składników pokarmowych w roślinach (np. w burakach, ziemniakach, pomidorach) czy zniszczenie struktury gleby (ta składa się z kilku warstw). Intensyfikacja produkcji powoduje też zanik procesów chemicznych i biologicznych zachodzących w strukturze gleby.
Gleby w Polsce
Tereny rolnicze w Polsce zajmują ogromny obszar. Jaki jest zatem profil glebowy naszych ziem? Większość z nich to gleby strefy umiarkowanej. Ponad 80 procent z nich to ziemie bielicowe, następnie rdzawe, brunatne i płowe. Najbardziej pożądane gleby to czarnoziemy, na których występuje najbogatsza szata roślinna. Gleby w Polsce są wykorzystywane do produkcji rolniczej, ale także pod budownictwo. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi wskazuje, jakie gleby występują w Polsce i jak należy nimi zarządzać.
Działalność człowieka a degradacja gleb
Wszystkie rośliny uprawne powstają na glebie. Działalność człowieka doprowadza do pogorszenia jej właściwości fizycznych, a także do zmiany rzeźby terenu. Dlaczego tak się dzieje? Często rolnicy korzystają z chemicznych oprysków, a także pracują ciężkimi maszynami, które niszczą ziemię. Degradacja ziemi następuje też w wyniku działania sił przyrody, np. powodzi. Istotną rolę w stabilnym i pełnowartościowym uprawianiu ziemi odgrywa gospodarka komunalna. Określa ona ilości i masy edafonu, a także sposób gospodarowania odpadami i ochrony organizmów żywych. Nieprawidłowe stosunki powietrzne i znikoma aktywność biologiczna gleby doprowadzają do jej obumierania.
CSR a degradacja. Jak pomóc glebie?
Ochrona i rekultywacja gleby są niezbędne do tego, aby nadal służyła człowiekowi i wydawała plony. Degradacja może występować w formie zakwaszenia lub nadmiernej alkalizacji, naruszenia równowagi jonowej czy wysokiej koncentracji soli w roztworach glebowych. Jak społeczna odpowiedzialność biznesu może tu pomóc? Pierwszym sposobem na walkę z tym zjawiskiem jest edukacja rolników. Firmy mogą włączać się w ten proces, aby szeroko informować o tym, czym przejawia się korzystanie z chemicznych środków, a także niewystarczająca troska o ziemię. Powszechna edukacja odgrywa w tym wypadku bardzo istotną rolę. Warto podkreślić, że przedsiębiorstwa podejmują w tym kierunku również skuteczne działania.
Co jeszcze mogą zrobić firmy?
Firmy walczą również z nadmiernym konsumpcjonizmem. Ziemia jest wykorzystywana do upraw, a im więcej spożywamy, tym więcej upraw jest potrzebnych. Według danych Programu Racjonalizacji i Ograniczenia Marnotrawstwa Żywności w całym łańcuchu żywnościowym marnujemy niemal 5 mln ton żywności. Jedna z sieci hipermarketów w swojej akcji CSR walczy z marnowaniem jedzenia. Pracownicy sieci sprawdzają dokładnie towar, a gdy zbliża się koniec terminu jego ważności, natychmiast go przeceniają. Dbają także o to, aby zamawiać odpowiednią ilość warzyw i owoców, by niewykorzystane nie ulegały gniciu. Na rynku pojawiają się również aplikacje, które mają zapobiegać marnowaniu żywności. Każdy z nas może za połowę ceny kupić posiłek z wybranej restauracji pod koniec dnia. Na szczęście przykładów takich CSR-owych działań jest coraz więcej.
Degradacja gleb jest wynikiem m.im. rozwoju rolnictwa oraz przemysłu i wspołcześnie postępuje bardzo szybko. Na szczęście równie dynamicznie rozwija się polityka przeciwdziałania temu procesowi wdrażana przez coraz więcej przedsiębiorstw. Pamiętaj, że również indywidualnie możemy zadbać o dobrą jakość naszych gleb, m.in. prowadząc ekonomiczny tryb życia i unikając marnowania żywności.
Powiązane:
- Ochrona środowiska – najważniejsze problemy i cele
- Kwaśne deszcze. Skąd się biorą?
- Ślad węglowy jedzenia i jego wpływ na globalne ocieplenie. Coś dla producentów żywności i nie tylko!
- Zanieczyszczanie wód – co najbardziej szkodzi czystej wodzie i dlaczego ochrona wód jest ważna?
- Rolnictwo ekologiczne – wady i zalety tej metody upraw
- Rolnictwo ekologiczne: jak uprawiać zdrową żywność i dbać o planetę
