Wybuch elektrowni jądrowej w Czarnobylu był przyczyną, dla której w Polsce nie ma takiego źródła energii. Jak bardzo prawdopodobne są takie katastrofy? Czy awaria w Fukushimie z 2011 roku czyni to pytanie zasadnym? Czytaj i sprawdź!
Energia atomowa ma wiele zalet – jest wydajna, ekonomiczna, niskoemisyjna i znacznie bezpieczniejsza od węglowej. Widać to przede wszystkim przy prawidłowym zabezpieczeniu elektrowni. Jednak tragiczna w skutkach katastrofa w Czarnobylu owiała rozszczepienie atomu złą sławą. Była to bowiem największa katastrofa przemysłowa XX wieku, w wyniku której bezpośrednio i pośrednio wielu ludzi straciło życie lub odczuło skutki promieniowania na zdrowiu. Oprócz czynnika społecznego dochodzi tu także zagrożenie dla środowiska naturalnego oraz bioróżnorodności. Przyjrzyjmy się bliżej największym wybuchom elektrowni. Jakie są przyczyny takich awarii i z jakimi skutkami wybuchu elektrowni jądrowej musiała się zmierzyć ludzkość i przyroda? Przekonaj się o tym, czytając nasz artykuł!
System stopniowania awarii jądrowych i radiologicznych
W 1990 r. Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej stworzyła siedmiostopniowy system stopniowania rodzajów uszkodzeń (od 0 do 7, gdzie ostatnia cyfra to najwyższy stopień zagrożenia).
Międzynarodowa skala zdarzeń jądrowych i radiologicznych (INES):
- 0 – bez znaczenia dla bezpieczeństwa;
- 1 – anomalia;
- 2 – incydent;
- 3 – poważny incydent;
- 4 – szkoda bez znaczącego znaczenia poza obiektem;
- 5 – awaria z zagrożeniem poza obiektem;
- 6 – potężna awaria;
- 7 – wielka awaria.
Kiedy i gdzie doszło do największej katastrofy atomowej?
Najwyższy stopień, (czyli 7.) uzyskały dotychczas katastrofy radioaktywne w japońskiej Fukushimie w 2011 r. i w Czarnobylu (Ukraina) w 1986 r. Jednak już dużo wcześniej w historii zdarzały się groźne sytuacje. 10 października 1957 r. doszło do uszkodzenia systemu chłodniczego w kombinacie chemicznych „Majak” w Kysztymie na Uralu (w ówczesnym ZSRR), którą zaklasyfikowano pod numerem 6 w skali INES. Do większych incydentów w 5 skali INES można zaliczyć m.in:
- awarię elektrowni atomowej w obiekcie „Chalk River” w Kanadzie w 1952 r.;
- wyciek materiału promieniotwórczego z 1958 r. w Windscale w Wielkiej Brytanii;
- stopienie rdzenia w „Three Mile Island” w Pensylwanii (USA) w 1979 r.
Wyciek w Fukushimie
11 marca 2011 r. w japońskim mieście Fukushima położonym 250 km na północ od Tokio doszło do wypadku w elektrowni Fukushima-Daiichi. Na skutek trzęsienia ziemi i tsunami u wybrzeży Honsiu w marcu doszło do serii wypadków w zakładzie energetycznym, które miały miejsce od 11 do 16 grudnia. Incydent został zapisany jako awaria 7. stopnia w skali INES (jako drugi po katastrofie na Ukrainie).
Co wydarzyło się w elektrowni 11 marca 2011 i później?
Wskutek tsunami i trzęsienia ziemi doszło do stopnienia rdzeni w reaktorach nr 1,2 i 3. Do środowiska przedostały się substancje promieniotwórcze i nastąpiło skażenie wody morskiej używanej do chłodzenia reaktorów. Okolica Fukushimy uległa skażeniu radioaktywnemu. Natychmiast po wypadku ewakuowano mieszkańców z przyległego obszaru – setki tysięcy osób musiało opuścić swoje miejsca zamieszkania.
Bezpośrednio po trzęsieniu ziemi nie doszło do wycieku reaktorów, co różni ten przypadek od incydentu w Czarnobylu. Jednak uszkodzenia systemów były trudne do opanowania z uwagi na:
- konieczność awaryjnego dostarczania energii;
- problemy z chłodzeniem przegrzanych reaktorów;
- brak zapasów chłodziwa i trudności w jego transporcie.
Mnóstwo skażonej wody dostało się do środowiska. Zarządca zakładu energetycznego oszacował, że oczyszczanie skażonego ekosystemu i rozbiórka samej elektrowni w Fukushimie potrwa od 20 do 30 lat.
Wybuch elektrowni jądrowej w Czarnobylu
W Czarnobylu doszło do największej katastrofy atomowej w historii. Tragiczna w skutkach eksplozja na Ukrainie nadal odbija się złowieszczym echem wśród mieszkańców Europy. To głównie przez Czarnobyl nadal pojawiają się wątpliwości co do bezpieczeństwa tego źródła energii.
Katastrofa czarnobylskiej elektrowni i jej przyczyny
Do feralnego zdarzenia doszło w nocy z 25 na 26 kwietnia 1986 r. Awaria była skutkiem wypadku w reaktorze jądrowym bloku energetycznego nr 4. Efektem było przegrzanie reaktora, a także pożar, wybuch wodoru i przedostanie się radioaktywnych substancji do środowiska. Główną przyczyną wypadku w elektrowni w Czarnobylu były błędy konstrukcyjne reaktora. Jego reaktywność wzrosła na skutek wyższej temperatury wody w reaktorze. Błędny był także proces wprowadzania prętów bezpieczeństwa do reaktora. Do wypadku przyczyniły się również ludzkie zachowania. Należy tu wymienić m.in.:
- brak kultury bezpieczeństwa ZSRR;
- brak nadzoru bezpieczeństwa technologii jądrowej;
- brak dokładnego przetestowania energetyki jądrowej.
Promieniowanie i jego poziom
Stopień napromieniowania jonizującego w budynku nr 4 oszacowano na 5,6 R/s (0,056 Gy/s), czyli 23 kR/h (200 Gy/h) w najbardziej skażonych miejscach. Dawka śmiertelna wynosi 100R, co oznacza, że w niektórych miejscach narażeni pracownicy w ciągu kilku minut przyjęli śmiertelną dawkę substancji promieniotwórczych. Po wybuchu utworzono zamkniętą strefę buforową na obszarze o powierzchni 2,5 tysiąca kilometrów kwadratowych wokół elektrowni i ewakuowano z niej mieszkańców. W obszarze 10 km od miejsca zdarzenia stworzono strefę „szczególnego zagrożenia”, a w promieniu 30 km wydzielono strefę „o najwyższym stopniu skażenia”.
Skutki wypadku na Ukrainie
W wyniku potężnej awarii elektrowni jądrowej na Ukrainie doszło do wielu tragicznych zdarzeń. Konsekwencje katastrofy to:
- skażenie obszaru o powierzchni od 125 000 do 146 000 km kwadratowych, m.in. na Białorusi, Ukrainie i w Rosji;
- utworzenie radioaktywnej chmury na terenie całej Europy;
- bezpośrednie ofiary (30 pracowników elektrowni). 28 osób zmarło w wyniku napromieniowania, 2 z powodu poparzeń);
- ewakuacja i przesiedlenie około 350 000 osób mieszkających na pobliskich obszarach;
- przeniknięcie radioaktywnych pyłów do atmosfery – izotopów uranu, plutonu, jodu, cezu, strontu;
- narażenie ludzkości na wysokie dawki promieniowania jonizującego.
Czy należy się bać energii jądrowej?
Choć w historii doszło do wielu incydentów nuklearnych, warto zastanowić się nad szerszym wprowadzeniem paliwa jądrowego jako powszechnego źródła energii. Przyczynami incydentów związanych z energią nuklearną są najczęściej błędy konstrukcyjne budynków energetycznych, a także złe usytuowanie obiektu (np. w Fukushimie, gdzie doszło do wypadku przez trzęsienie ziemi). Przypadek z Japonii jednak znacząco różni się w skutkach od katastrofy elektrowni atomowej w Czarnobylu. Dobrze skonstruowane elementy budynku, szybka reakcja władz i natychmiastowe wysiedlenie ludzkości, a także wzmożone działania zapobiegające wyciekowi reaktora spowodowały, że ten incydent był dużo mniej tragiczny w skutkach niż na Ukrainie.
Bezpieczeństwo elektrowni atomowych
Paliwo jądrowe niesie za sobą wiele korzyści:
- praktycznie nie emituje szkodliwych dla środowiska pyłów i gazów;
- pozwala na zmniejszenie eksploatacji paliw kopalnych dla celów energetycznych;
- proces pozyskiwania tej energii nie wiąże się z produkcją odpadów w postaci popiołów;
- w przeciwieństwie do energetyki słonecznej czy wiatrowej energia atomowa nie jest uzależniona od zmiennych warunków atmosferycznych;
- ten rodzaj energii sprawdza się w medycynie, kosmonautyce czy jako paliwowy napęd do łodzi podwodnych;
- jest bardzo wydajne i ekonomiczne.
Podsumowanie
Czarnobyl i Fukushima dobitnie przypominają, jakie zagrożenia są związane z aktywnym użytkowaniem energii nuklearnej. Jednak warto przy tym wskazać, że obecnie to właśnie elektrownie węglowe pochłaniają znacznie więcej ofiar. Na skutek emisji gazów cieplarnianych przedwcześnie umiera rocznie około 5400 osób w Polsce. Ponadto, dochodzi do tego aspekt ekologiczny. Węgiel produkuje szkodliwie substancje, które zatruwają środowisko i powodują niekorzystne zmiany klimatyczne. Rolą CSR, czyli społecznej odpowiedzialności biznesu, jest promowanie i wdrażanie ekologicznych rozwiązań, dzięki którym czysta energia będzie coraz popularniejsza.
Powiązane:
- Wybuch elektrowni atomowej – przyczyny i skutki historycznych awarii. Fukushima i Czarnobyl
- Czy elektrownie jądrowe to przyszłość ekologicznej energetyki?
- Elektrownia atomowa w Polsce – przyszłość czy temat na sezon ogórkowy?
- Elektrownia atomowa – źródło czystej i ekologicznej energii?
- Katastrofy ekologiczne. Jaki mają wpływ na otoczenie?
- Czym są i skąd się biorą odpady radioaktywne?
