Zmiana klimatu to proces naturalny, który dokonuje się w skali globalnej od początku istnienia planety. W ostatnich czasach mówi się jednak o gwałtownych zmianach klimatycznych, za które odpowiada w dużej mierze człowiek. Czy faktycznie jest to prawda?
Klimatologia to nauka zajmująca się badaniem zmian w klimacie Ziemi oraz analizowaniem wpływu różnych czynników na ten aspekt. Ustalenia naukowców powinny być podstawą do wyciągania wniosków i planowania działań państw i jednostek. Niestety, nie wszyscy uznają ustalenia i badania za prawdziwe. Skutkiem negowania zmiany klimatu jest jeszcze większa jego degradacja, która wkrótce może doprowadzić do katastrofy klimatycznej. Niektórzy uważają ponadto, że wszelkie procesy zachodzące w atmosferze są naturalne, a działalność człowieka nie ma żadnego wpływu na przykład na wzrost średniej temperatury na Ziemi. Jak jest w rzeczywistości? Czy dynamiczne zmiany, które zachodzą na świecie, rzeczywiście nie są związane z ludźmi? Co jeszcze warto wiedzieć na ten temat?
Jaka jest definicja zmiany klimatu?
Zmiana klimatu jest bardzo szerokim terminem, mieszczącym w sobie wiele zagadnień i aspektów. Warto zacząć od wymienienia tego, na co trzeba zwrócić uwagę. Warunki klimatyczne nie są tym samym, co pogoda, ale są one z nią ściśle związane. To, jaki panuje klimat, determinuje bowiem pogodę na danym obszarze. Dodatkowo, zmiany w klimacie mogą obejmować różne aspekty – odnoszą się one zarówno do wzrostu temperatur, jak i ich spadku. Obejmują też występowanie nagłych zjawisk, które dotąd nie pojawiały się na danym terenie. Przykładem takiej zmiany przyrodniczej mogłoby być na przykład pojawienie się cyklicznych tornad w Polsce albo regularnych ulew na Saharze.
Jeśli interesuje Cię tematyka przyrody, poznaj listę najlepszych filmów przyrodniczych na stronie: https://filmi.pl/filmy-przyrodnicze
Obecnie, jako zmiany klimatyczne najczęściej rozumie się szereg dynamicznych przemian, które można obserwować od kilkudziesięciu lat. Temat ten wywołuje wiele kontrowersji.
Zmiana klimatu w historii
Klimat nie jest stałą i często ulega różnym zmianom, które można było obserwować w przeciągu całej historii znanej ludzkości. Dobrym przykładem na to jest na przykład epoka lodowcowa. Jest to co prawda uproszczony termin, jednak potocznie odnosi się do zlodowaceń wywołanych właśnie zmianami w klimacie. Innym ważnym przykładem może być średniowieczne optimum klimatyczne, czyli okres między IX a XIV wiekiem, kiedy nastąpiło wyraźne ocieplenie. W historii występowały też krótsze epizody, takie jak rok bez lata po erupcji wulkanu Tambora. Pomimo tego, że wszystkie te zmiany występowały naturalnie, nie można powiedzieć, że ta, której obecnie doświadcza ludzkość, jest w pełni normalna.
Jakie są przyczyny zmian klimatu?
Obecna zmiana klimatu oznacza duże ocieplenie, za co odpowiedzialna jest przede wszystkim emisja gazów cieplarnianych. Gazy, takie jak dwutlenek węgla i metan, pozostają w atmosferze, przez co odpowiedzialne są za podwyższanie średniej temperatury na całym globie. Oprócz tego, na zmiany wpływa również zwiększanie się liczby ludności na świecie. Generuje to większe wykorzystanie surowców degradujących planetę. Duże znaczenie ma tutaj na przykład zużycie energii elektrycznej, zwłaszcza tej z nieodnawialnych źródeł.
Człowiek a zmiana klimatu – czy istnieje korelacja?
Powyższe punkty wskazują dość jednoznacznie na to, że człowiek jest zdecydowanie odpowiedzialny za globalne ocieplenie klimatu. Mimo iż zmiany i tak dokonują się naturalnie, to czynniki takie jak zawartość gazów cieplarnianych w atmosferze, topnienie lodowców czy spalanie paliw kopalnych są zdecydowanie skutkiem działalności człowieka. Potwierdził to raport IPCC z połowy 2021 roku. Jednoznacznie wykazał on, że to właśnie ludzie są odpowiedzialni za podwyższoną wartość CO2 i dynamiczne zmiany zjawisk pogodowych.
Niejeden skutek zmiany klimatu – co może nas czekać?
Skutki zmian, takie jak m.in. ocieplenie klimatu czy topnienie lodowców, są dość oczywiste i na szczęście stale rośnie świadomość na temat ich występowania. Zmiany w atmosferze mogą mieć jednak dużo większe bądź nieoczywiste skutki, takie jak:
- zwiększona migracja – wraz z podnoszeniem się temperatury ludzie będą uciekać z najcieplejszych miejsc, ponieważ zwyczajnie nie będą się one nadawać do życia. Spowoduje to masowe migracje z Azji czy Afryki na północ Europy;
- konflikty polityczne – fale upałów mogą powodować susze, a brak wody szybko może stać się przyczyną konfliktów zbrojnych;
- klęski nieurodzaju – za brak żywności będą odpowiadać nie tylko susze, lecz także nagłe opady. Strumienie wody nie nawodnią bowiem dobrze wyschniętej gleby, a dodatkowo mogą przyczynić się do uszkodzenia roślin;
- duże mrozy – zwiększenie temperatury latem może zimą przynieść wręcz odwrotny efekt, a więc jeszcze niższe temperatury;
- rozprzestrzenianie się chorób – cieplejszy klimat stanowi lepsze środowisko dla różnego rodzaju bakterii i wirusów, co w połączeniu z nieurodzajem może dziesiątkować populację.
Rola pandemii koronawirusa w ograniczaniu skutków zmian
W czołowym momencie gwałtownego rozprzestrzeniania się pandemii można było odnotować spadki w emisji dwutlenku węgla oraz innych szkodliwych gazów. Zmiana ta była wywołana przez zamknięcie gospodarki na wielu polach i drastyczne ograniczenie produkcji. Niestety, efekt był krótkotrwały, ponieważ stosunkowo szybko państwa przywróciły wspominane procesy. Aby utrzymać pożądane zmiany, trzeba by zatem długotrwale zamknąć przemysł, na co nikt nie może sobie pozwolić.
Czy możemy zatrzymać zmianę klimatu?
Jednostkowe działania, takie jak oszczędzanie wody, ograniczenie zużycia plastiku czy edukowanie siebie i innych, są bardzo ważne w kontekście ochrony środowiska naturalnego. Łagodzenie zmian klimatu nie dokona się jednak bez zmian systemowych. To na właścicielach ogromnych korporacji i rządzących państwami spoczywa odpowiedzialność za redukcję emisji gazów cieplarnianych czy wprowadzanie odnawialnych źródeł energii. Bez rozwiązań systemowych żadna jednostkowa zmiana nie będzie skuteczna.
Rola gospodarki o obiegu zamkniętym
Jednym z najważniejszych elementów ochrony klimatu powinno być wdrażanie na szeroką skalę gospodarki wykorzystującej produkty z drugiego obiegu. Ponowne wykorzystanie przede wszystkim plastikowych opakowań pozwoliłoby znacząco zmniejszyć ilość plastiku zalegającego na wysypiskach. Jest to także rozwiązanie emitujące mniej szkodliwych związków, a więc takie, które powinno się wdrażać na szeroką skalę.
Zmiana klimatu jest współcześnie wywołana działalnością człowieka i jest to fakt potwierdzany przez naukowców. Skutki tego zjawiska dotykają niestety wszystkich, więc należy wprowadzić działania zatrzymujące katastrofę.
Powiązane:
- Jak wygląda zmiana klimatu w Polsce? Analiza raportów klimatycznych
- Kryzys klimatyczny – czy ludzkości grozi katastrofa?
- Emisja CO2 do atmosfery – skąd się bierze nadmiar dwutlenku węgla i dlaczego jest to niebezpieczne?
- Efekt cieplarniany – czy to bezpieczne?
- Topnienie lodowców
- Pochłaniacz CO2 – jak działa i czy jest w stanie znacząco obniżyć emisje?
