Efekt cieplarniany zwykle kojarzy pejoratywnie. Czy rzeczywiście prowadzi do fatalnych skutków? Skąd się bierze i czym może skutkować? Przeczytaj artykuł i sprawdź, z czym wiąże się to zjawisko.
Efekt cieplarniany, czyli efekt szklarniany, jest zjawiskiem stopniowego podnoszenia się średniej temperatury na Ziemi liczonej w długim okresie czasu. Sam efekt cieplarniany nie jest niczym złym, a wręcz przeciwnie – to on umożliwia nam życie na tej planecie. Co więcej, nie tylko na Ziemi występuje takie zjawisko. W układzie słonecznym efekt cieplarniany odnotowano również na Marsie, Wenus oraz jednym z księżyców Saturna – Tytanie. Jego brak doprowadziłby do sytuacji, w której średnia temperatura powierzchni Ziemi wynosiłaby -20 stopni Celsjusza. Oznaczałoby to skuty lodem cały obszar Ziemi, również tereny okołorównikowe.
Efekt cieplarniany – czym tak naprawdę jest?
Ekstremalne wahania temperatur, choćby na księżycu, spowodowane są nieobecnością atmosfery, co prowadzi do braku występowania efektu cieplarnianego. Żeby w pełni uzmysłowić sobie wagę tego zjawiska, warto dodać, że temperatura waha się tam od -180°C podczas nocy księżycowej, do +110°C za dnia. Promieniowanie słoneczne, które przebije się przez atmosferę Ziemi, zostaje przekształcone w energię cieplną. Ta zaś jest absorbowana przez jej powierzchnie. W momencie gdy temperatura spada, zostaje ona ponownie uwalniana do atmosfery. Tam w dużej mierze zostaje pochłonięta przez gazy cieplarniane, co balansuje temperaturę na Ziemi. Dzięki temu zjawisku unikamy takich ekstremów jak na księżycu.
Przykład koca jako analogia efektu cieplarnianego
Za dostawcę energii cieplnej posłuży w tym przykładzie ludzkie ciało. Temperatura zdrowego człowieka jest utrzymywana na podobnym poziomie. Działa podobnie jak termostat. W momencie, w którym narażeni jesteśmy na niskie temperatury, by zatrzymać emisję ciepła, możemy przykryć się kocem. Dzięki temu tracimy o wiele mniej energii, a temperatura, która panuje pod kocem, jest wyższa, choć sam materiał nie emituje ciepła.
Nie oznacza to jednak, że energia cieplna przestaje wydostawać się na zewnątrz. Wciąż uchodzi spod koca, aż do momentu, w którym ustali się nowy stan równowagi. Różnica jest taka, że średnia temperatura pod kocem i tak jest wyższa niż początkowo, bez niego. W ten sposób działa efekt cieplarniany. Należy dodać, że gdy zrzucimy z siebie nakrycie, wciąż jest ono ciepłe, choć jak wcześniej zauważyliśmy, sam koc nie emituje ciepła sam z siebie. Oddaje jedynie to, co otrzymał, aż do momentu uzyskania nowej temperatury, czyli tej, w której się znajduje.
Czym są gazy cieplarniane?
Gazy cieplarniane to inaczej gazy szklarniowe. Są to składniki atmosfery ziemskiej, które potrafią pochłaniać energię cieplną. Oznacza, to, że są w stanie utrzymać energię słoneczną w atmosferze Ziemi. Gazy cieplarniane absorbują promieniowanie podczerwone, co ma bezpośredni wpływ na efekt cieplarniany. Prowadzi to do globalnego ocieplenia klimatu. To gazów szklarniowych należą:
- para wodna;
- dwutlenek węgla;
- freony;
- halony;
- metan;
- podtlenek azotu;
- ozon;
- oraz gazy przemysłowe.
Warto tutaj dodać, że gazy występują w atmosferze naturalnie oraz że są również powiązane z działalnością człowieka. Najważniejsza jest w tym wypadku para wodna. Stanowi ona od 40% do 95% zawartości atmosfery. Stężenie pary wodnej jest różne w zależności od obszaru i czasu, w którym zachodzi.
Emisja gazów cieplarnianych
Problemem, z którym boryka się przemysł, jest tzw. emisja gazów cieplarnianych. Ludzie produkują przede wszystkim dwutlenek węgla. Wiąże się to w głównej mierze ze spalaniem dużej ilości gazów kopalnych. Nadmiar dwutlenku węgla prowadzi do większej absorpcji energii cieplnej. To zaś skutkuje wzrostem temperatury. Takiej zmianie klimatu na pewno nie pomaga fakt karczowania ogromnych połaci lasów, które do procesu fotosyntezy pobierają CO2 z atmosfery. Ich ograniczona ilość oznacza większą obecność dwutlenku węgla w atmosferze, co przekłada się na podwyższenie średniej temperatury panującej na powierzchni planety.
Pogłębianie się efektu cieplarnianego
Jak powiedzieliśmy wcześniej, sam efekt szklarniowy nie jest niczym negatywnym. Jednak w momencie, gdy prowadzi do tak gwałtownego podniesienia temperatury Ziemi, należy przedsięwziąć odpowiednie kroki. Niekorzystne skutki tego procesu to m.in.:
- ocieplenie się klimatu – to najpoważniejszy z wymienionych tu punktów. Stopniowe zwiększanie się klimatu doprowadzi do roztopienia się lodów Grenlandii i Antarktydy, co spowoduje podniesienie się poziomu mórz i oceanów oraz zalania dużej części powierzchni naszej planety;
- przesunięcie stref klimatycznych – oznacza wychylenie stref klimatycznych w kierunku biegunów. Dla lepszego zrozumienia obszar śródziemnomorski zostanie wypchnięty przez ten równikowy. Tego typu zjawisko sprowadzi spore zmiany w środowisku naturalnym. Doprowadzi również do migracji gatunków, a nawet ich wymierania;
- problemy w sektorze rolnictwa — wraz ze wzrostem temperatury, parowanie wody się zwiększy, a susze tym spowodowane prowadzić będą do wyjałowienia się gleby. Pociągnie to za sobą wiele negatywnych skutków, jeśli chodzi o rolnictwo.
Jak zapobiegać globalnemu ociepleniu?
Wspomniany już wcześniej przykład ograniczenia emisji gazów kopalnych jest tym, co sami na co dzień możemy zrobić na rzecz ochrony klimatu. Korzystanie z komunikacji miejskiej czy nawet roweru zamiast samochodu, ograniczenie lub eliminacja spalania węgla na rzecz np. gazu ziemnego, to tylko najpoważniejsze przykłady. Prócz tego jest to:
- rezygnacja z ropy naftowej na rzecz bardziej ekologicznych paliw;
- sortowanie odpadów, by mogły posłużyć nam wtórnie;
- poprawa izolacji cieplnej budynków;
- bardziej świadome zarządzanie terenami leśnymi – to one sprawiają, że CO2 jest przetwarzane w tlen;
- bardziej zrównoważone zakupy – kupuj ekologicznie i tylko to, co rzeczywiście jest ci potrzebne. Produkcja zbyt wielu materiałów powoduje uwolnienie gazów cieplarnianych do atmosfery.
Podsumowanie
Istnienie efektu cieplarnianego jest naturalnym zjawiskiem. Sam w sobie nie stanowi większego problemu, a wręcz umożliwia wszelkim organizmom żywym obecność na naszej planecie. Problemem jest natomiast pogłębianie tego procesu. To antropogeniczne czynniki prowadzą do tak skrajnie niebezpiecznych wzrostów temperatur. Podwyższenie średniej temperatury na Ziemi o 1,5 stopni Celsjusza doprowadzi do poważnej destabilizacji środowiska naturalnego, co uruchomi tzw. proces domina. Jeśli w porę nie doprowadzimy do zredukowania emisji gazów cieplarnianych, zostawimy po sobie planetę niemal niezdatną do życia przyszłym pokoleniom.
Powiązane:
- Ile wynosi ślad węglowy człowieka i jak go obliczyć?
- Emisja CO2 do atmosfery – skąd się bierze nadmiar dwutlenku węgla i dlaczego jest to niebezpieczne?
- Kryzys klimatyczny – czy ludzkości grozi katastrofa?
- Czy zmiana klimatu to wina człowieka? Jak warunki pogodowe wpływają na ekosystem?
- Jak wygląda zmiana klimatu w Polsce? Analiza raportów klimatycznych
- Czym jest dziura ozonowa i jak wpływa na nasze życie?
