Kształtowanie środowiska naturalnego przez człowieka pozwala na maksymalne wykorzystanie zasobów przyrody. Przemyślane zabiegi sprawiają, że wykorzystanie gospodarcze tych obszarów jest korzystniejsze. W jaki sposób kształtuje się środowisko?
Podporządkowanie sobie przyrody to jeden z kluczy do sukcesu gatunku ludzkiego na Ziemi. Doprowadziło do tego wiele różnorodnych zabiegów, które nazywamy kształtowaniem środowiska. Obecnie to zjawisko ma także inny wymiar, który można nazwać proekologicznym. O czym mowa? Sprawdź!
Kształtowanie środowiska – definicja zjawiska
Kształtowanie środowiska to jeden z rodzajów oddziaływania ludzi na środowisko naturalne. Człowiek od zarania wykorzystywał zasoby naturalne do poprawy swojego bytu. Przyzwyczailiśmy się już do tego, że tereny niegdyś zalesione są wykorzystywane pod tworzenie pól uprawnych, a w pozostałościach po kopalniach powstają młode lasy.
Kształtowanie środowiska definiuje się jako zaplanowane i w pełni świadome działanie, mające na celu wykorzystanie środowiska naturalnego do własnych korzyści. Zmiany w środowisku naturalnym mogą być prowadzone w dwóch kierunkach:
- wykorzystanie gospodarcze przyrody;
- przywracanie funkcji ekosystemu.
Działania mogą polegać na całkowitej zmianie ekosystemu lub wykorzystaniu jego części i ukierunkowanie go.
Sposoby na kształtowanie środowiska
Wyróżnia się wiele sposobów na kształtowanie środowiska. Najwcześniej stosowano metody, które miały na celu wykorzystanie przyrody do celów gospodarczych. Można tu wymienić między innymi:
- karczowanie, odkrzaczanie i meliorację danych obszarów;
- dobór konkretnych gatunków roślin i zwierząt.
Te formy kształtowania przyrody są związane z rozwojem rolnictwa i hodowli zwierząt. Dla poprawy warunków bytowych stosuje się też kształtowanie terenu, tworzenie pasów wiatrochronnych, a nawet uprawę roślin regulujących poziom wód.
Rekultywacja środowiska
Innym kierunkiem kształtowania środowiska jest próba przywrócenia ekosystemu możliwie najbardziej zbliżonego do naturalnego. Takie zabiegi stosowane są przede wszystkim na obszarach zniszczonych przez działalność człowieka. Rekultywacja polega między innymi na zalesianiu i zadrzewieniu konkretnych obszarów. Zasypywaniu i wyrównywaniu, a nawet zalewaniu podlegają miejsca odkrywkowego wydobywania surowców. Większość tych działań jest prowadzona z myślą o utrzymaniu równowagi środowiskowej, a także wykorzystanie obszarów do celów turystycznych.
Kształtowanie środowiska a inne sposoby oddziaływania
Można wymienić szereg sposobów, jakimi człowiek oddziałuje na środowisko naturalne. Najczęściej spotykane są zanieczyszczenie, degradacja i dewastacja. Kształtowanie środowiska wyróżnia się na ich tle mniej ekspansywnym charakterem, a często polega na tworzeniu nowych ekosystemów. Warto też podkreślić, że wszystkie działania są zaplanowane i przeprowadzone świadomie, co nie jest regułą przy innych. Niezależnie od intencji, ten rodzaj działania także zniekształca naturalne ekosystemy i zaburza różnorodność biologiczną.
Kształtowanie środowiska – najważniejsze założenia
Prace związane z kształtowaniem środowiska nie mogą być przypadkowe. Z założenia jest to proces przemyślany, a zatem trzeba wziąć pod uwagę wszystkie konsekwencje zmian. Zarówno kształtowanie pierwotnych terenów na własne potrzeby, jak i próba rekultywacji może doprowadzić do zmian w całym ekosystemie i zjawisk, które pierwotnie nie były przewidziane. Za przykład niech posłuży budowa irygacji na obszarach pustynnych w Kazachstanie, która w efekcie doprowadziła do wyschnięcia jednego z największych jezior na świecie.
Kształtowanie środowiska w przemyśle
Działalność wielu firm przemysłowych, rolniczych i wydobywczych wiąże się z kształtowaniem środowiska. Z reguły pierwszym etapem jest wykorzystanie gospodarcze ekosystemów, a zatem wykarczowaniem obszaru pod pola uprawne, lub stworzenie kopalni surowca. Trzeba mieć świadomość, że tego typu działania mają szkodliwy wpływ na środowisko naturalne. Prowadzą do jego degradacji, zaniku naturalnych siedlisk roślin i zwierząt, zanieczyszczeń, a także ograniczenia aktywności biologicznej gleby.
O czym trzeba pamiętać podczas kształtowania środowiska?
Przy kształtowaniu środowiska nie można zapominać o zrównoważonym rozwoju. Przetworzenie obszarów leśnych na pola uprawne nie będzie tak bardzo szkodliwe, jeśli w zamian za to w innym obszarze powstanie młody las. Wykorzystanie zasobów naturalnych surowców powinno się zakończyć rekultywacją obszaru. Tak poprowadzone działania ograniczą negatywny wpływ przedsiębiorstwa na środowisko.
Kształtowanie środowiska jako działanie CSR
Kształtowanie środowiska w kierunku jego rekultywacji jest kosztowne i nie każde przedsiębiorstwo chce szukać środków na taką aktywność. Jednak można potraktować to jako działanie prospołeczne, czyli związane ze społeczną odpowiedzialnością biznesu. Przywracając obszary leśne i aranżując je na atrakcje turystyczne, firma zapracuje na opinię społecznie odpowiedzialnej. Poprawi swój wizerunek w oczach klientów, lokalnych społeczności, a także dostawców i odbiorców towarów.
Pamiętaj, że działania mające na celu kształtowanie środowiska, muszą być przemyślane. Jeśli takie będą, warto je podejmować, zwłaszcza w formie realizacji koncepcji CSR.
Powiązane:
- Zanieczyszczenie środowiska przez człowieka – w jaki sposób wpływamy na naszą planetę?
- Czym jest opór środowiska i jak wpływa na życie na Ziemi?
- Skażenie środowiska – jak powstaje i czy można mu zapobiegać?
- Degradacja środowiska naturalnego przez człowieka
- Ile wynosi ślad węglowy człowieka i jak go obliczyć?
- Czy zmiana klimatu to wina człowieka? Jak warunki pogodowe wpływają na ekosystem?
