Unia Europejska realizuje plan osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku. Jakie regulacje wprowadza się celem kontroli emisji i co to oznacza dla członków Wspólnoty oraz funkcjonujących w ich ramach organizacji? Zobacz podsumowanie strategii UE.
Europa chce neutralności dla klimatu. Aby to osiągnąć, wprowadza coraz bardziej radykalne środki. Jeszcze do niedawna wizja neutralności klimatycznej wydawała się zbyt odległa. Choć naukowcy od lat biją na alarm, przestrzegając przed kryzysem klimatycznym, świat dopiero niedawno zaczął stawiać pierwsze kroki w stronę redukcji emisji. Unia postanowiła potraktować temat ograniczenia emisji poważnie, deklarując chęć osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku. Aby to się udało, UE planuje dokonać transformacji gospodarki celem obniżenia emisji gazów cieplarnianych. Idea ta leży u podstaw Europejskiego Zielonego Ładu. Zbiór inicjatyw UE ma nie tylko ułatwić dążenia do zeroemisyjności wspólnotowej gospodarki, ale również wspierać ochronę przyrody i bioróżnorodność.
Europejski Zielony Ład (European Green Deal) – cele klimatyczne UE
W ramach strategii rozwoju nazywanej Europejskim Zielonym Ładem określono dziesięć priorytetów. Zgodnie z nimi UE stopniowo będzie wprowadzać regulacje i dokonywać przeglądu każdego istniejącego prawa. Należą do nich:
- europejska neutralność dla klimatu;
- renowacja budynków;
- zamknięty obieg ekonomii;
- redukcja zanieczyszczeń;
- ekosystemy i bioróżnorodność;
- zrównoważony transport;
- zrównoważone rolnictwo;
- badanie, rozwój i innowacje;
- wsparcie finansowe dla najbardziej potrzebujących regionów;
- reprezentacja dyplomatyczna poza UE.
Wprowadzanie norm zgodnie z tymi priorytetami ma stopniowo przekształcać Unię Europejskiej we wspólnotę, której gospodarka opiera się na nowoczesnych technologiach i oszczędności zasobów. Główny cel neutralności to jednak, oczywiście, zeroemisyjność. W ramach pakietu „Gotowi na 55” UE pracuje nad zmianą przepisów, mających ułatwić osiągnięcie pośredniego celu na drodze transformacji gospodarki. Jest nim redukcja emisji CO2 o 55% do 2030 roku.
UE jako emitent CO2 w skali globalnej
Działania Unii Europejskiej mogą mieć znaczący wpływ na emisję w skali światowej. UE plasuje się na trzecim miejscu w rankingu światowych emitentów CO2. Na pierwszym miejscu są Chiny, a na drugim Stany Zjednoczone. Który wśród krajów europejskich wytwarza największe ilości dwutlenku węgla do atmosfery w skali roku? Odpowiedź dla wielu może być zaskoczeniem. Okazuje się, że największym emitentem w skali europejskiej są Niemcy. Znajdująca się na drugim miejscu Francja produkuje dwa razy mniej dwutlenku węgla rocznie.
Porozumienie Paryskie a strategia Unii
Wieńczące Konferencję ONZ w sprawie klimatu Porozumienie Paryskie połączyło kraje świata we wspólnych dążeniach do redukcji emisji dwutlenku węgla do atmosfery. Tylko siedem państw świata zdecydowało się nie przystąpić do porozumienia. W jego ramach kraje musiały przedstawić długoterminowy scenariusz dążenia ku zeroemisyjności, który ma być kompleksowo realizowany w kolejnych dekadach.
Wśród wszystkich stron Porozumienia Paryskiego, państwa członkowskie UE są jedynymi, które ustaliły wspólny wkład na poziomie krajowym. Co to oznacza w praktyce? W zasadzie to, że kraje Wspólnoty współdzielą odpowiedzialność za poziomy emisji na poziomie indywidualnym dla każdego państwa. Kraje członkowskie są zobligowane do stworzenia długoterminowych strategii redukcji emisji gazów cieplarnianych, które mają umożliwić realizację zobowiązań.
W jaki sposób Unia dąży do zeroemisyjności?
Normy nakładane na podmioty funkcjonujące w krajach członkowskich zwiększają szansę na osiągnięcie celu neutralności klimatycznej do 2050 roku. Wiele z nich ukierunkowanych jest na kompensację CO2. W 2020 roku wprowadzono nowe limity emisji dla sektora automotive. Ma to znacząco zredukować produkcję samochodów z silnikami spalinowymi, a zwiększyć ilość produkowanych hybryd i pojazdów elektrycznych.
Innym sposobem na kompensację energii jest premiowanie firm spełniających nowe normy wydajności energetycznej. Pomocny jest też system ETS, w ramach którego handluje się prawami do emisji. Unia dąży również do redukcji tzw. carbon leakage poprzez wprowadzanie opłat granicznych za ślad węglowy. Ma to na celu ograniczenie praktyki outsourcingu produkcji w krajach nieregulujących kwestii emisji CO2.
Dofinansowania transformacji branży energetycznej
Przemysł energetyczny odpowiada za większość emisji CO2 w Europie. Unia Europejska wspiera transformację energetyczną poprzez dotacje z funduszy unijnych. Już teraz można zauważyć coraz większe ukierunkowanie programów na transformację gospodarki w kierunku niskoemisyjnym. W najbliższych latach ta tendencja będzie się umacniać. W ramach środków unijnych doinwestowywane są przede wszystkim przedsięwzięcia wykorzystujące technologię fotowoltaiczną, a także elektrownie korzystające z innych surowców odnawialnych, m.in. energii wiatrowej.
W jaki sposób Polska dąży do zeroemisyjności?
Postawa polskiego rządu wobec niskoemisyjnej polityki Unii Europejskiej była w ostatnich latach dość problematyczna. Podkreślano znaczenie węgla jako polskiego towaru eksportowego, wyrażając obawy wobec przejścia na inne formy pozyskiwania energii oraz likwidacji przemysłu wydobywczego. W związku z tendencjami w Europie i na świecie jest to jednak nieuniknione.
Polski plan transformacji energetycznej
W 2021 roku polski rząd przedstawił nową strategię transformacji energetycznej do 2040 roku. Przewidziano w niej masowe zamykanie kopalń i dywersyfikację źródeł energii. W tym momencie Polska pozostaje mocno uzależniona od gazu. W 2021 roku zanotowano spadek zużycia węgla, ale wzrosła z kolei konsumpcja gazu. Jest on traktowany jako paliwo przejściowe w procesie dążenia do zeroemisyjności, w związku z czym popyt na niego stale rośnie.
Sprawiedliwa transformacja wymaga jednoczesnego rozwoju różnych alternatyw dla węgla. Duży nacisk kładzie się również na wspieranie energetyki opartej na źródłach odnawialnych. Choć w Polsce węgiel wciąż stanowi największe źródło energii, notuje się wzrost liczby instalacji opartych na źródłach odnawialnych. Dużym sukcesem okazał się program „Mój Prąd”, w ramach którego dofinansowywano instalacje fotowoltaiczne.
Neutralność klimatyczna Unii Europejskiej a tendencje na świecie
Czy neutralność klimatyczna jest celem realnym? Bardzo możliwe – trzeba jednak pamiętać, że nie musi to wcale równać się zapobiegnięciu katastrofie klimatycznej. Należy zwrócić uwagę, że w czołówce największych emitentów, oprócz Unii Europejskiej, są również Stany Zjednoczone, Indie, Rosja i Chiny. O ile pierwsze z wymienionych państw podejmuje aktywnie działania mające na celu redukcję emisji CO2, w przypadku pozostałych trudno zachować optymizm. Produkcja w Chinach i Indiach w ciągu ostatnich pięciu lat wzrosła o niemal 200% i niewiele wskazuje na to, by w najbliższym czasie miało się to zmienić. Europa, oczywiście, ponosi częściową odpowiedzialność za zmiany klimatu, jednak ogromne znaczenie ma również polityka klimatyczna innych krajów.
Zeroemisyjność – prognozy dla konkretnych państw
Warto pamiętać, że wszystkie kraje w czołówce największych emitentów zdecydowały się przystąpić do Porozumienia Paryskiego i realizować długoterminową strategię dążenia do zeroemisyjności. Według prognoz, emisje USA, Japonii czy Rosji spadną w najbliższych dekadach. Te jednak, za które odpowiedzialne są Chiny i Indie, mają znacząco się zwiększyć. Jedyna nadzieja w tym, że oba kraje podejmują inicjatywy mające na celu obniżenie produkcji dwutlenku węgla.
Powiązane:
- Zeroemisyjność w UE i na świecie – czy uda się ją osiągnąć?
- Redukcja emisji CO2 w UE i na świecie – czy uda się osiągnąć neutralność klimatyczną?
- Emisja CO2 w Polsce, UE i na świecie – co przyczynia się do jej wzrostu?
- Kompensacja CO2 – czy to sposób na zrównoważony rozwój?
- Emisja CO2 na świecie – jakie są jej źródła?
- Czym jest neutralność klimatyczna? Dlaczego redukcja emisji CO2 jest tak ważna?
