Dziura ozonowa w atmosferze faktycznie istnieje. Naukowcy ustalili to ponad wszelką wątpliwość. Wykazali też bezpośredni wpływ działalności człowieka na zniszczenia w warstwie ozonowej atmosfery Ziemi. Przekonaj się, że twoje codzienne wybory mają znaczenie!
Ozon to trójcząsteczkowa odmiana tlenu, która gromadzi się w stratosferze od 7 do 50 km ponad powierzchnią lądu. Tworzy się i rozpada pod wpływem promieniowania UV emitowanego przez Słońce. Jaka jest jej rola? Warstwa ozonowa zatrzymuje część ultrafioletowych fal, z zakresu 200–300 nm. Rozpad O₃ sprawia, że szkodliwe promieniowanie dociera do najniższych warstw Ziemi. Jak temu zapobiegać i codziennie chronić przed zagrożeniem?
Dziura ozonowa – definicja naukowa
Jako dziurę ozonową określa się miejscowy spadek stężenia trójcząsteczkowego tlenu w atmosferze. „Naturalna” i optymalna ilość ozonu jest nieco inna dla każdego miejsca na kuli ziemskiej – zmienia się wraz z szerokością geograficzną, a także porą roku i pod wpływem czynników pogodowych. Największa dziura ozonowa powstaje w rejonie biegunów Ziemi.
Grubość warstwy ozonowej określa się w jednostce Dobsona (DU). 100 dobsonów to milimetrowa grubość ozonu przy temperaturze 0°C i ciśnieniu o wartości jednej atmosfery. W warunkach standardowych minimalna warstwa ozonowej w Arktyce i na Antarktydzie to 220 DU. Dziura ozonowa to stan, gdy grubość w stratosferze spada poniżej tego poziomu.
Najważniejsze przyczyny powstawania dziury ozonowej
Pod wpływem chloru trójcząsteczkowy tlen rozkłada się na tlen dwuatomowy. Skąd zwiększona zawartość chloru w stratosferze? To wynik rozpadu freonów pod wpływem promieniowania UV.
Od lat 50. XX wieku związki z tej kategorii powszechnie stosowano w wielu urządzeniach i branżach. Wykorzystywały je np.:
- lodówki;
- klimatyzatory;
- medycyna;
- kosmetologia.
Wnioski z pomiarów i badań, przeprowadzanych m.in. przez Paula Crutzena, Mario Molinę, Franka S. Rowlanda (zdobywcy Nagrody Nobla) czy Susan Solomon były jednoznaczne. „Warstwa ochronna” ziemskiej atmosfery kurczy się błyskawicznie i konieczne są środki zaradcze. Międzynarodowe wytyczne ws. redukcji emisji freonów regulują:
- Konwencja wiedeńska w sprawie ochrony warstwy ozonowej (1985 r.);
- Protokół montrealski w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową (1987 r.).
Wpływ dziury ozonowej na środowisko naturalne
Freony uznano za gazy cieplarniane znacznie bardziej szkodliwe niż choćby dwutlenek węgla. Dziura ozonowa w wymierny sposób przyczynia się bowiem do wzrostu średniej temperatury na Ziemi i szybszego topnienia lodowców. To z kolei spowodowałoby ochłodzenie prądów oceanicznych, a w konsekwencji – nawet kolejną epokę lodowcową.
Brak warstwy ozonowej i długotrwałe przyjmowanie silnego promieniowania UV sprzyja także mutacjom genetycznym, w tym chorobom nowotworowym. Dziura ozonowa sprawia, że trzeba zachować znacznie większą ostrożność podczas ekspozycji ciała na promienie słońca. Jak chronić się podczas wylegiwania się na plaży podczas wakacji nad morzem?
Dziura ozonowa a intensywne opalanie
Skutki zbyt długiego pozostawania na słońcu odczuwasz na własnej skórze. Tak zwana alergia na słońce to efekt silniejszego promieniowania UV, które przedostaje się przez warstwę ozonową. Zachowaj umiar, by nie dopuścić do poważnych zmian chorobowych. Bezpieczne opalanie nie ma nic wspólnego z leżeniem godzinami w pełnym słońcu.
Jak zapobiegać powiększaniu się dziury ozonowej?
Wspomniane wcześniej porozumienia pozwoliły zredukować emisję freonów o 90%. Przy założeniu, że ludzkość całkowicie zaprzestanie ich emisji do atmosfery, dziura ozonowa może całkowicie zniknąć około 2060 roku. Ogromnym znakiem zapytania pozostaje tutaj postawa Chin – tamtejszy przemysł nadal wykorzystuje CFC-11 na dużą skalę.
A co ty możesz zrobić? Szukaj odpowiednich oznaczeń na produktach AGD czy kosmetykach i kupuj te pozbawione freonów i ich pochodnych. Namów do tego samego swoją rodzinę, przyjaciół i znajomych. Głosowanie portfelem to najlepszy sposób, by wymusić proekologiczne rozwiązania na wielkich firmach.
Dziura ozonowa to realny problem, z którym każdy może walczyć, wybierając odpowiednie produkty bez freonów. Brak warstwy ozonowej można odczuć na własnej skórze. I to całkiem dosłownie, podczas opalania się, ale na to także są rozwiązania.
Powiązane:
- Dziura ozonowa i jej wpływ na życie na Ziemi
- Emisja CO2 do atmosfery – skąd się bierze nadmiar dwutlenku węgla i dlaczego jest to niebezpieczne?
- Efekt cieplarniany – czy to bezpieczne?
- Pochłaniacz CO2 – jak działa i czy jest w stanie znacząco obniżyć emisje?
- Ile wynosi ślad węglowy człowieka i jak go obliczyć?
- Czym jest opór środowiska i jak wpływa na życie na Ziemi?
